Las muntanellas èn animals da steppa.
Nossas muntanellas vivan sin pastgiras d’alp e sin pastgets subalpins. En quest conturn bain survesaivel èn las muntanellas dependentas da lur taunas per sa proteger dals inimis. En cas da privel svaneschan ellas sco il chametg en lur tauna u en in dals tunnels da fugia dad 1 fin 2 m lunghezza. Savens dovran las muntanellas la stad e l’enviern differentas taunas.
Ultra da nossa muntanella datti sin l’entir mund 12 ulteriuras spezias da muntanellas che prefereschan, cun excepziun d’ina spezia, cuntradas da steppa senza plantas.
Las taunas da muntanella pon avair ina dimensiun da fin a 20 m e tanscher fin ad ina profunditad da 3 m.
Ils contacts socials giogan ina rolla centrala en la vita da las muntanellas.
Ils animals enconuschan in l’auter vi da l’odur da lur glondas da gauta. Il mastgel marca ils cunfins dal revier cun sia odur.
Las muntanellas vivan en ravugls da famiglia. Muntanellas che na tutgan betg tar la famiglia vegnan chatschadas davent. Ina famiglia cumpiglia per il solit in mastgel creschì ed ina femna e plirs animals giuvens. La muntanella na po betg avair mintg’onn pitschens, uschia che betg tut las annadas èn represchentadas en ina famiglia.
Las muntanellas giuvnas ston emprender da sa pertgirar dad inimis. En la vegliadetgna da trais onns vegnan ellas sfurzadas da bandunar lur famiglia.
Il sien d’enviern da las muntanellas è in’ovra magistrala da la natira
Ins ha constatà cun far studis ad Avras che las muntanellas na maglian betg simplamain pastg, mabain sa concentreschan sin tschertas plantas. La vivonda principala è il traifegl alpin. Fitg impurtant per crear las reservas da grass per l’enviern è la cumposiziun da la vivonda – cunzunt il cuntegn dad acids da grass nunsaturads.
Vers la fin da settember sa retiran las muntanellas en lur taunas d’enviern bain pulstradas per far in veritabel sien d’enviern, durant il qual las funcziuns dal corp sa reduceschan ad in minimum. Circa mintga 2 emnas sa dauza la temperatura dal corp per 3 – 6 grads fin a 38 grads e resta 2 dis sin quest nivel. La raschun exacta per quest augment vegn anc retschertgada. Ins suppona ch’el duai impedir che las cellas da la gnerva inactivas morian.
Durant il sien d’enviern na dovran las muntanellas ni vivonda ni bavronda.